Trong bóng đá hiện đại, một thủ môn không chỉ giỏi phản xạ. Chiến thuật hiện đại ngày càng đòi hỏi một thủ môn tham gia nhiều hơn vào lối chơi của đội nhà. Anh ta phải biết lao ra khỏi vòng cấm để ngăn tiền đạo tiếp cận gần khung thành đội nhà, anh ta phải biết giữ bóng trong chân để chờ hậu vệ lùi về phối hợp, anh ta còn cần phải lập tức phát động phản công khi có cơ hội.

Và xét trên những đòi hỏi vừa nêu, dường như không một ai giỏi hơn Manuel Neuer. Ngoài bóng đá, Neuer còn chơi rất giỏi các môn quần vợt, trượt tuyết, bóng bàn, billards và ném phi tiêu. Riêng với 2 môn quần vợt, trượt tuyết - tức 2 bộ môn đòi hỏi rất nhiều ở đôi chân - thì Neuer không có đối thủ tại Bundesliga. 

Tại World Cup 2014, Neuer được xem là góp phần quan trọng trong việc viết lại định nghĩa thủ môn. Bởi nếu như Lionel Messi thực hiện tổng cộng 242 đường chuyền toàn giải thì con số ấy của Neuer là... 244. Chỉ riêng trận gặp Algeria ở vòng 1/8, Neuer đã có 21 pha chạm bóng ngoài vòng cấm. Đấy đều là những kỷ lục World Cup. Chứng kiến màn trình diễn của Neuer trận ấy, HLV thủ môn của ĐT Đức - Andres Koepke đã bình luận: “Tôi chưa từng thấy một trung vệ quét nào hay như Neuer, kể từ sau... Franz Beckenbauer”.

Những ai yêu mến Bundesliga có lẽ đều không xa lạ khi chứng kiến Neuer có các pha xử lý bằng chân không kém gì một trung vệ xịn. Bản thân thủ môn này luôn có ý thức rèn luyện đã đành, cách chơi mà HLV Pep Guardiola áp dụng tại Bayern cũng đòi hỏi một thủ môn xem quả bóng như bạn, chứ không phải là một kẻ thù mà vừa thấy nó ta chỉ muốn... đá cho nó bay càng xa càng tốt.

Lịch sử không thiếu những thủ môn thường xuyên bỏ khung gỗ để lao lên phía trước như Jose Luis Chilavert, Jorge Campos, Rene Higuita... Nhưng đấy là những phút ngẫu hứng mang đậm chất cá nhân, thường là ở những thủ thành Nam Mỹ. Nhưng với Neuer thì khác, khả năng xử lý bóng tin cậy của anh trên vai trò một thủ môn quét (kết hợp từ “keeper” - thủ môn và “sweeper” - trung vệ quét) đã giúp cho Pep áp chiến thuật và triết lý của mình lên Bayern.

Trước đó, Guardiola cũng yêu cầu Victor Valdes phải học cách xử lý bóng như một trung vệ thực thụ để giữ bóng thật chắc hơn là phá bóng năm ăn năm thua lên trên. Vì Valdes và Neuer có thể giữ bóng thành công nên Guardiola mới mạnh dạn cho các trung vệ dâng cao, hỗ trợ hàng tiền vệ và gia tăng quân số ở khu vực giữa sân. 

Triết lý của Guardiola thực chất bắt nguồn từ lối đá tổng lực của Hà Lan, nơi một cầu thủ luôn buộc phải đá được nhiều vai trò khác nhau, kể cả thủ môn. Những năm 1980, HLV Johan Cruyff đã yêu cầu thủ thành Stanley Menzo của mình: “Hãy ra khỏi vòng cấm và phạm sai lầm cũng được”. Nhưng Menzo không đáp ứng được nhu cầu của của Ajax và sau đó vị trí của anh được Louis van Gaal thay thế bởi Edwin van der Sar, cũng là một thủ môn quét rất nổi tiếng.

Khi chiến thuật ngày càng phát triển đến mức bão hòa, việc có thêm thủ môn như cầu thủ thứ 11 trên sân sẽ giúp ích rất nhiều cho việc triển khai lối chơi, đặc biệt là với những đội chơi tấn công. Thời gian qua, David de Gea của Man United thường xuyên có những pha xử lý bóng bên ngoài khu cấm, một phần do... tình thế bắt buộc anh phải hỗ trợ cho các hậu vệ vốn đá rất lỏng lẻo. Năm ngoái, thủ thành Joe Hart của Man City có số pha xử lý bóng bên ngoài khu cấm nhiều thứ 3 tại Champions League, dù đội bóng của anh bị loại sớm.

Tuy Hart chưa có được sự tự tin lẫn kỹ năng xử lý bóng như Neuer, nhưng có thể chiến thuật của Manuel Pellegrini sẽ buộc Hart phải hoàn thiện hơn nữa kỹ năng của một “thủ môn quét”. Đấy sẽ là một xu thế chiến thuật đáng chú ý của Champions League năm nay.