Jurgen Klopp, Pep Guardiola & kỷ nguyên của những 'tổ sư' huyễn hoặc

Tiền bạc, mua siêu sao, tạo chiều sâu đội hình, mối liên kết triết lý giữa HLV và đội bóng… những điều này cũng đóng một vai trò quan trọng vào thành công của một CLB. Rồi còn vô số những thứ “ong hết cả thủ” như chiến thuật, cách thiết lập mô hình, khả năng chuyển đổi trạng thái, high-pressing khác.

Tất cả những vấn đề này là nội dung tranh luận hàng tuần về thất bại và thành công. Nhưng sức thu hút của HLV vẫn là thứ không thể đo lường được của bóng đá, một yếu tố tạo ra sự phân biệt đối xử mạnh mẽ vẫn chưa được kiểm tra một cách kỳ lạ trong bối cảnh môn thể thao này có rất nhiều tiền.

Cầu thủ điêu luyện có thể chỉ là một nhân cách mờ nhạt (chỉ cần nhìn vào dữ liệu trước đây và hiện nay như Jack Grealish và Emile Smith Rowe), nhưng chúng ta đang ở trong thời đại của HLV là nhân vật chính. Và trong tất cả những điều mà một HLV cấp cao ngày nay phải có thì uy tín là thứ quan trọng nhất.

Khi chúng ta nói về sức thu hút, chính xác thì chúng ta muốn nói đến điều gì? Có lẽ nó được minh họa dễ dàng nhất dưới dạng tiêu cực, bằng những gì không phải vậy. Jurgen Klinsmann, với vẻ ngoài giả tạo kiểu trai California và sự thẳng thắn trống rỗng, khiến chúng ta ấn tượng như một nhà lãnh đạo hết sức nhạt nhẽo. 

Roger Lemerre đứng bất động bên lề sân cỏ ở khi đội đương kim vô địch Pháp bị loại khỏi World Cup 2002. Unai Emery tạo ra Arsenal "hoang tưởng" bởi không có sức lôi cuốn. Ngay cả Thomas Tuchel, một HLV từng thành công, cũng "nhạt như nước ốc" ở khía cạnh này. Erik ten Hag? Ông ta chỉ là một HLV đang đối mặt với cuộc ly hôn sắp xảy ra.

Để thành công ở cấp độ cao nhất mà không có một HLV lôi cuốn cũng khó như thành công mà không cần tiền. Đội tuyển nữ Tây Ban Nha đã làm được điều đó một cách ngoạn mục tại World Cup gần đây, khi Jorge Vilda mắng các cầu thủ nhằm tăng nhuệ khí cho họ.

Massimiliano Allegri trong lần đầu tiên làm việc tại Juventus là ví dụ điển hình cuối cùng về một nhà kỹ trị vô hồn và những HLV dù không có sức thu hút nhưng vẫn có khả năng thành công, khi họ được đưa vào môi trường có tham vọng vừa phải (Nuno Santo ở Wolves, Graham Potter ở Brighton, Eddie Howe ở Newcastle). 

Raymond Domenech đã đưa ĐT Pháp vào đến trận chung kết World Cup 2006 mặc dù không có kỹ năng trò chuyện với các cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp, nhưng với khả năng chiêm tinh học và sự mê tín của mình, ông ta vẫn thể hiện một loại quyền lực kỳ quặc, một sự tinh tế của những người lập dị mà chỉ có những cá tính thực sự lôi cuốn mới sở hữu.

Nhưng những HLV lôi cuốn mang đến sự minh bạch, đáng tin cậy và ý thức rõ ràng về mục đích. Xabi Alonso, một cầu thủ có phong cách chơi thu hút, hiện đang trưởng thành để trở thành một HLV có những phẩm chất tương tự. Anh mô tả những điều cần có để trở thành một HLV giỏi:

“Bạn không cần phải là một ông chủ. Bạn phải cố gắng thuyết phục các cầu thủ. Bởi vì một khi bạn thuyết phục được họ bằng ý tưởng, thông điệp của bạn, bằng cách bạn muốn chơi bóng, bạn có thể khiến họ ở gần bạn hơn, bên cạnh bạn, để mọi việc diễn ra theo cách tốt hơn. Khi tôi còn thi đấu, khi tôi tin vào những gì HLV nói”.

Do đó, kỹ năng giao tiếp rất quan trọng, cũng như nội dung của những gì được truyền đạt, sự thông minh và mạch lạc trong tầm nhìn của HLV về thể thao cũng vậy. Jesse Marsch là một người giao tiếp lão luyện, nhưng với tư cách là một HLV (ở Leeds United) thì lại thất bại thê thảm tại Premier League.

Để đi từ một người giao tiếp đơn thuần hiệu quả trở thành một HLV thực sự có sức lôi cuốn đòi hỏi nhiều điều hơn thế: tất nhiên là phải có chiến thắng nhưng cũng phải có chủ nghĩa cá nhân không thể giảm bớt, sự cống hiến, thậm chí có thể là một chút điên rồ.

Jurgen Klopp là hình mẫu của một nhà lãnh đạo có hấp lực lôi cuốn trong bóng đá hiện đại, một vị thế mà ông tạo ra mỗi khi ông phát ra tiếng cười siêu thanh đó quanh phòng họp báo, băng như điên qua sân trong chiếc áo khoác phồng, đấm vào không khí, vòng tay an ủi quanh một cầu thủ mắc sai lầm hoặc gai góc với một cốc bia to khổng lồ. 

Nhưng không phải HLV có sức lôi cuốn nào cũng cần thể hiện sự vui vẻ của Klopp, tầm nhìn say mê về sức ép và hy vọng của ông; để đạt đến đỉnh cao của sức thu hút quản lý, không nhất thiết phải có nụ cười lạnh lùng.

Điều làm cho sức thu hút trở nên thú vị như một tiêu chí của chất lượng quản lý là tính linh hoạt của nó, thực tế là nó có thể tồn tại dưới nhiều hình thức. Sức thu hút của Jose Mourinho gần như hoàn toàn đến từ khiếu hài hước, khả năng chế nhạo sự phẫn nộ và sự chỉ trích gay gắt. Mourinho là Donalt Trump, còn Klopp có thể là Barrack Obama.

Pep Guardiola hầu như chỉ thu hút thông qua sức mạnh của bộ não tài năng hơn là bất kỳ sự quyến rũ hay trí thông minh hay gu âm nhạc vượt trội nào. Mikel Arteta có một số nỗi ám ảnh sâu xa về Pep nhưng trong cách cư xử và lời nói - chưa kể đến phong cách chơi mà Pep đã in sâu vào tâm hồn mình. 

Đội bóng của Pep quá giống với Pep để có thể được coi là thực sự có sức lôi cuốn. Sức thu hút không đến từ niềm đam mê, tiếng vỗ tay và động lực 4-3-3 mà chỉ đến từ cơn thịnh nộ, serotonin hay sự tự tin. Cần phải có điều gì đó độc đáo về một HLV - một sự độc đáo ngang tầm với việc Fergie chỉ vào đồng hồ hoặc nụ cười nhếch mép nhăn nhó của Wenger .

Đối với mọi thất bại bất ngờ về sức thu hút của HLV - như Maurizio Sarri thời ở Chelsea - chúng ta vẫn có những dị biến khó gặp như trường hợp của Claudio Ranieri, người đã thành công và vấp ngã trên con đường giành chức vô địch Premier League. Ông ta có nụ cười rạng rỡ, một cặp kính đẹp và những kỳ vọng thấp. 

Và mặc dù tính độc đáo là một trong những đặc tính tiên đề của sức thu hút, lịch sử huấn luyện ngày nay sâu sắc đến mức có thể xác định một số nhóm sinh ra đã có sức hút như như Vicente del Bosque, Carlo Ancelotti, hay phả hệ Rafa Benitez, Guus Hiddink, Mauricio Pochettino.

Ange Postecoglou, người có sức lôi cuốn dễ dàng nhất trong số những HLV mới đến Premier League, đã thu hút được một lượng fan trung thành chỉ sau vài tháng ở Tottenham mặc dù ông là người có vẻ khát khao nhất trong bóng đá hiện đại. 

Cùng với các yếu tố xác định khác của thẩm mỹ Postecoglou - như những trò đùa tăng sức nặng cho bài phát biểu, chiếc cằm đầy đặn, mái tóc xù lông nhím và đôi cánh tay dang rộng - sự khao khát đó là một phần tạo nên nét quyến rũ khô khan của HLV này.

Sự lôi cuốn xác định một phong cách và những điều tạo nên sự độc đáo của một người quản lý. Sức thu hút của Carlo Ancelotti không thể tách rời khỏi phong cách quản lý hoàn toàn của riêng ông: yêu nghề, tinh như cú vọ, được triển khai tốt nhất trong một đội hình gồm những ngôi sao đã được chứng minh và được thể hiện rõ ràng bằng sức mạnh của gợi ý cử chỉ – lông mày cong lên, bàn tay trong túi, cái nhìn lãng đãng.

Loại bỏ Ancelotti khỏi thiết lập tối ưu của ông thì sức hút sẽ không còn nữa. Đây là lý do tại sao ông thất bại ở Everton, nơi phù hợp nhất với một Arteta mới vào nghề, nhưng ông lại thành công ngoạn mục ở Chelsea, Milan và Madrid. Sức hút của Emery đã biến mất ở Arsenal nhưng tại các CLB như Sevilla và Aston Villa, HLV này đã tái sinh, một con dơi đang bay.

Đây chính là điều khiến sức hút trở thành một yếu tố mê hoặc trong bóng đá ngày nay: nó vừa mạnh mẽ vừa mong manh. Nó chỉ có thể xuất hiện trong những điều kiện thích hợp, nhưng ngay cả khi đó, hiệu suất của nó không thể được định lượng trong ràng buộc hợp đồng.

Đặc tính này khiến sức thu hút trở thành một thứ trong bóng đá mà tiền không mua được hay đảm bảo được vì nó là một tài sản mất giá và luôn có nguy cơ bị hủy hoại bởi môi trường. Heraclitus từng nói "không có ai từng tắm hai lần trên cùng một dòng sông". Tương tự, không có CLB nào có cùng một phiên bản Jurgen Klopp tới hai lần.

Trong thời đại của những bàn thắng kỳ vọng, những chiến thuật và kết quả đều dựa trên dữ liệu, trong đó sân bóng được chia thành các khu vực và kênh cố định, vị trí lấn át trí tưởng tượng và các cầu thủ được huấn luyện ít thể hiện bản thân hơn là tuân theo một hệ thống, sức thu hút của HLV có thể là sự hấp dẫn cá nhân lớn cuối cùng của bóng đá.

Đón đọc Đặc san EURO 2024 DUY NHẤT TẠI VIỆT NAM.
Với 116 trang, thiết kế sang trọng, in 4 màu CHẤT LƯỢNG CAO.

• Tất cả thông tin bạn đọc cần biết về EURO 2024.
• Những nội dung đặc sắc, bài viết độc quyền của nhà báo thường trú tại châu Âu và các cây viết thể thao hàng đầu ở Việt Nam.
• ĐẶC BIỆT: Tặng kèm Lịch thi đấu EURO 2024 khổ lớn.
• Giá: 98.000 đồng.

ĐẶT MUA NGAY