Nhìn bề ngoài, bàn thắng ấn định chiến thắng của Anthony Gordon cho Newcastle là một khoảnh khắc vui sướng tột độ, đến nỗi ngay cả cậu bé nhặt bóng gần nhất cũng muốn cùng tiền đạo này ăn mừng. Đó là cơn mê sảng tự phát mà Premier League tự hào. Nhưng sau đó, chuyện tình lãng mạn này va chạm với thủ tục lạnh lùng, và bong bóng ngay lập tức xì hơi. Ba lần kiểm tra của tổ VAR, một cơn điên cực độ của Mikel Arteta và màn chửi rủa VAR bùng phát trên toàn nước Anh. Bóng đã nằm ngoài sân mười mươi trước khi nó bay vào lưới của Arsenal.

Một hệ thống được thiết kế để giải quyết tranh cãi hoá ra chỉ thành công trong việc nhân lên các lớp oán giận. Chỉ trong vòng một tháng, chúng ta đã nghe những tuyên bố gay gắt của 4 CLB hàng đầu, tất cả đều đưa ra những lời bất bình rằng đã đến lúc sút VAR khỏi bóng đá bởi nó đang tạo ra một cuộc khủng hoảng niềm tin vào trọng tài. Tất nhiên, lời phản đối của Liverpool và Arsenal đều mang tính tư lợi. Nhưng họ đã tăng thêm sự tuyệt vọng về một công cụ được sinh ra nhằm tránh những sai sót trong bóng đá trong khâu ra quyết định của trọng tài. Quả thực,VAR chỉ mang lại sự thù hận và những lời buộc tội ngày càng gay gắt.

Cuối tuần qua, Iago Aspas còn phản đối VAR một cách bạo lực hơn. Phẫn nộ trước cách trọng tài đảo ngược quyết định phạt đền muộn cho đội của mình trong trận gặp Sevilla, đội trưởng Celta Vigo đã ném màn hình video ở đường biên xuống đất. Nó dường như là một phép ẩn dụ thích hợp nhất cho thấy niềm tin vào VAR đã bốc hơi đến mức nào. 

Thời gian đề xuất những điều chỉnh hoặc cải tiến tinh tế cho quá trình xem xét đã qua. Từ khán đài, sân cỏ cho đến phòng họp, ngày càng có nhiều ý kiến cho rằng chính khái niệm về VAR nên bị vứt bỏ. Người ta từng tin rằng VAR có thể sẽ trở thành nội dung cốt lõi của bóng đá. Kết quả cho trận thua Tottenham ở Champions League 2019 của Man City là một trường hợp điển hình, với quyết định - phải nói là chính xác - không công nhận bàn thắng ở phút bù giờ của Raheem Sterling. 

Nhưng ảnh hưởng sau đó của những lần kiểm tra này đối với bóng đá đã chứng tỏ điều gì đó không liền mạch. VAR hiện là một yếu tố bị ghét bỏ trong trải nghiệm bóng đá đến mức nhiều NHM không dám bùng nổ ngay cả khi có bàn thắng, kẻo sự hưng phấn của họ bị dập tắt bởi một số đường kỹ thuật số được vẽ trong phòng kỹ thuật mà họ không thể nhìn thấy.

Tội lỗi ban đầu của VAR là hứa hẹn sẽ khắc phục lỗi của con người thông qua công nghệ, đồng thời thiết lập một hệ thống được vận hành bởi chính những con người dễ sai lầm đó. “Can thiệp tối thiểu, lợi ích tối đa” là câu thần chú của David Elleray dùng vào năm 2018, khi ông lần đầu tiên bắt đầu đào tạo các trọng tài đồng nghiệp của mình về cách triển khai VAR. 5 năm trôi qua, thực tế hoàn toàn trái ngược với tầm nhìn lý tưởng của ông này.

Quá trình kiểm tra mê cung về tính hợp pháp của bàn thắng của Gordon đã làm mất 4 phút 6 giây để hoàn thành. Thời gian đó dài hơn 1 phút so với thời gian kiểm tra bàn thắng hoàn tất cú hat-trick của Sadio Mane khi còn thi đấu cho Southampton trong thời kỳ trước khi có VAR. Và vì lợi ích gì? VAR đang ngày càng trở thành một thứ phản diện, khiến Jurgen Klopp nổi giận đến mức ông yêu cầu đá lại và Arteta bực tức đến mức doạ bỏ nghề HLV.

Sự bất hòa bao trùm tất cả. Khi VAR được xây dựng dựa trên lời hứa xoa dịu, giờ đây nó chỉ nhằm mục đích gây phản cảm với những người mà nó chạm vào. Một lý do quan trọng cho điều này là tất cả giờ đều biến trọng tài thành kẻ thù. Giờ đây, số phận của đội bóng phụ thuộc vào một số trọng tài vô hình, vô trách nhiệm, ngồi ẩn mình trong căn phòng tối ở Stockley Park.

Lúc đầu, có một quan điểm lãng mạn rằng những người này, với khả năng tiếp cận mọi góc độ và mọi đoạn phim có sẵn, có thể truyền đạt sự khôn ngoan của trọng tài trên sân. Nhưng kể từ khi một cuộc trao đổi “chúc mừng bạn hiền”, “cảm ơn bạn hiền” quá đỗi bình thường giữa Simon Hooper và Darren England đã xoá sổ bàn thắng hoàn toàn chính đáng của Luis Díaz cho Liverpool vào tháng trước, mọi niềm tin đã tan vỡ một cách không thể cứu vãn.

Trong khi đó, bạn tự hỏi liệu VAR có đang giảm bớt thay vì làm phong phú thêm các tiêu chuẩn của việc điều hành trận đấu hay không. Các trọng tài có thực sự cảm thấy được khuyến khích đưa ra những quyết định khó khăn khi biết rằng VAR sẽ đưa ra quyết định cuối cùng? 

Giờ đây, với một sự đều đặn đơn điệu là họ luôn tự hỏi mình lần thứ hai ngay khi chạy đi kiểm tra màn hình. Có vẻ như họ cảm thấy thoải mái hơn nhiều khi làm đúng những gì VAR chỉ dẫn hơn là theo chỉ dẫn của bản năng ban đầu của họ. Ngoại trừ kết quả cuối cùng là sự hỗn loạn ở mọi nơi bạn nhìn thấy. 

Các trọng tài đang thay đổi quyết định, các HLV đang xù lông và các CLB đang khóc lóc. Trong một thế giới không có quyết định nào được tùy ý quyết định, kết quả của các trận đấu quan trọng được giao cho những người dễ mắc lỗi như người thổi còi. Đây không phải là trí tuệ nhân tạo, mà là lỗi của con người trên quy mô ngày càng gia tăng. Có lẽ Aspas đã có ý đúng: rằng tương lai duy nhất của VAR là đập nát nó và ném vào sọt rác