“Viên ngọc đen”, hoặc “con báo đen” là biệt danh của cầu thủ đến từ Mozambique, xứ sở châu Phi khi ấy vẫn đang là thuộc địa của BĐN.

Ở thời điểm ấy, FIFA vẫn chưa cho rằng các nước châu Phi... biết chơi bóng. Họ chỉ cấp 1 suất dự VCK cho cả 2 lục địa cộng lại: châu Phi và châu Á. Rút cuộc, toàn bộ châu Phi tẩy chay vòng loại World Cup 1966. Nhiều đội châu Á cũng tẩy chay, kết quả là CHDCND Triều Tiên lấy vé sau khi thắng Úc - đối thủ duy nhất của họ.

Có đúng là châu Á và châu Phi... chưa biết chơi bóng? FIFA nhận một cái tát cho suy nghĩ này. Tại VCK, CHDCND Triều Tiên đã gây nên một trong những bất ngờ lớn nhất trong lịch sử World Cup khi thắng Italia 1-0 trong loạt trận cuối vòng bảng, loại luôn đội tuyển 2 lần vô địch World Cup ra khỏi cuộc chơi.

Vào tứ kết, CHDCND Triều Tiên lại chỉ mất 25 phút để dẫn 3-0 trước BĐN. Đến đây, World Cup 1966 lại được chứng kiến cú bất ngờ tuyệt vời khác, đến từ Eusebio. Một mình Eusebio ghi đến 4 bàn, giúp BĐN thắng ngược 5-3! Cuối cùng, tuy BĐN dừng chân ở vòng bán kết nhưng Eusebio đoạt danh hiệu “Vua phá lưới” với 9 bàn thắng. Ông chính là cầu thủ vĩ đại đầu tiên bước ra từ châu Phi.

Cũng chính Eusebio và BĐN đã hạ bệ ĐKVĐ Brazil, ngay từ vòng bảng. Nhưng họ không vượt qua được chủ nhà Anh ở vòng bán kết. Trước khi thắng BĐN, Anh loại Argentina ở vòng tứ kết, trong một trận đấu đầy bạo lực - mở ra truyền thống “không đội trời chung”, kéo dài đến tận bây giờ giữa 2 đội này. Cầu thủ đôi bên không chỉ tung ra những cú chém giò, mà còn kéo tóc hoặc chọc tay vào mắt nhau! Thủ quân Antonio Rattin của Argentina bị đuổi.

Sau khi trận đấu kết thúc, HLV Alf Ramsey của đội Anh lại gây sóng gió trong cuộc họp báo: “Chúng tôi chưa trình diễn được lối chơi đẹp. Chúng tôi sẽ đá đẹp khi gặp đối thủ xứng đáng, chứ không đá đẹp trước loại đối thủ chơi như những con thú”. Báo chí Argentina điên tiết, gọi trận Anh thắng Argentina 1-0 là “cú ăn cướp của thế kỷ”. Còn báo chí Anh thì chỉ trích HLV Ramsey: ông nói như thế thì chẳng quá xúc phạm những con thú!

Đức thắng Liên Xô ở bán kết, rồi thua Anh 2-4 trong một trận chung kết đầy tranh cãi. Bobby Charlton khi ấy là một tiền vệ xuất sắc trong đội hình Anh (đến cuối năm thì ông đoạt “Quả Bóng Vàng châu Âu”). Nhưng Charlton hầu như chỉ là một chiếc bóng mờ trong trận chung kết. Vì sao? Vì trong đội hình Đức cũng có một ngôi sao trẻ chơi rất hay ở hàng tiền vệ. Ngôi sao ấy cũng dường như... mất tăm trong trận chung kết.

Họ chơi hay đến nỗi khi kềm cặp nhau thì họ đều làm cho đối thủ bị vô hiệu hóa hoàn toàn. Không ai phạm phải một sơ suất nhỏ trong suốt trận đấu. Cũng vì vậy, không ai có thể tỏa sáng. Một bên là Charlton của Anh. Còn bên kia? Tiền vệ mới 20 tuổi, tên là Franz Beckenbauer ấy, sau này trở thành cầu thủ vĩ đại nhất trong làng bóng Đức.