Nhưng vào buổi tối tại Madrid giữa tuần vừa qua, nụ cười tươi rói đã bị thay thế bằng gương mặt cau có, khi Liverpool bại trận 1-3 trước chủ nhà Real Madrid. Mane thậm chí không có lấy một cú dứt điểm về phía khung thành của Thibaut Courtois suốt 90 phút. Một ngày thực sự đáng quên với nhà ĐKVĐ Ngoại hạng Anh và với cá nhân tiền đạo người Senegal.

Jurgen Klopp đổ lỗi cho trọng tài người Đức Felix Brych vì có “vấn đề cá nhân” khi từ chối thổi phạt đền sau khi Mane bị Lucas Vazquez đẩy ngã trong vòng cấm, ít phút trước khi Real có bàn thắng nhân đôi cách biệt. Cầu thủ 28 tuổi sau đó còn phải nhận thẻ vì không giữ được bình tĩnh và đốn ngã Vazquez, để rồi kể từ thời điểm đó, anh càng chơi càng mờ nhạt và vô hại.

Đó không phải là vấn đề của một trận đấu. Mane đã sa sút rõ rệt cùng với sự sa sút chung của Liverpool mùa giải này. Sau khi trải qua 3 mùa gần nhất ghi lần lượt 20, 26 và 22 bàn trên mọi đấu trường cho The Reds, mùa này anh mới có  vỏn vẹn 12 pha lập công, 2 trong số đó là vào lưới đội trẻ Aston Villa ở FA Cup.

Tại Premier League, sự sa sút của Mane còn rõ ràng hơn. Anh mới ghi 7 bàn trong 27 trận mình góp mặt ở mùa giải 2020/21. Anh trải qua 8 vòng không ghi bàn nào kể từ chiến thắng trước Tottenham vào tháng 1, và mới ghi 3 bàn trong 23 vòng gần nhất tính từ tháng 10 năm ngoái – con số điên rồ với một ngôi sao từng được đánh giá là tiền đạo cánh hay nhất nhì châu Âu.

Chưa đầy 18 tháng trước, Lionel Messi thậm chí đã bầu cho Mane ở hạng mục Cầu thủ xuất sắc nhất thế giới của FIFA, và khẳng định Cầu thủ xuất sắc nhất châu Phi 2019 đã không may khi chỉ xếp thứ 4 trong cuộc bầu chọn Quả bóng Vàng sau mình, Virgil van Dijk và Cristiano Ronaldo.

Sự thăng tiến của Mane dưới thời Klopp sau khi gia nhập Liverpool từ Southampton với giá 34 triệu bảng mùa hè 2016 từng vô cùng ổn định. Anh khẳng định chỗ đứng của mình trong hàng ngũ những siêu sao xuất chúng của thế giới. Anh chia sẻ danh hiệu Vua phá lưới Premier League với đồng đội Mohamed Salah và thủ quân Pierre-Emerick Aubameyang của Arsenal, với cùng 22 bàn mùa 2018/19. Càng ấn tượng hơn nếu biết rằng trong bộ ba thì chỉ mình Mane không được giao trọng trách đá penalty cho đội.

Anh duy trì phong độ siêu đẳng của mình trong hành trình đưa Liverpool lên đỉnh Premier League mùa 2019/20 với 18 bàn thắng, trong đó có những màn trình diễn thượng hạng trước Chelsea và Arsenal, khiến vai trò của Salah đôi khi còn bị lu mờ.

Nhưng rồi trong bối cảnh khó khăn, Salah chứ không phải Mane đủ bản lĩnh để gánh vác đội bóng vượt qua giông bão. Ngôi sao người Ai Cập đã ghi 27 bàn trên mọi đấu trường mùa này, 18 ở Premier League. Dù 7 trong số đó đến từ penalty, nhưng không thể phủ nhận mức độ ổn định vượt trội của Salah so với người đá ở cánh đối diện.

Vì sao Mane sa sút? Anh đang bỏ lỡ nhiều cơ hội, hay là không có được cơ hội? Những tiêu chuẩn từng ở tầm rất cao của anh đang rơi tự do, hay đơn giản anh là nạn nhân của những vấn đề khách quan không thể kiểm soát?

Đầu tiên, để đánh giá sự khác biệt của Mane mùa này so với mùa trước, cần phải nhìn vào thông số smarterscout của anh. Smarterscout là công cụ sử dụng những tính toán phức tạp để đo điểm số cho cầu thủ, từ 0 đến 99, dựa vào tần suất hoạt động cụ thể và hiệu quả thể hiện ở nhiều hoạt động khác nhau, so với những cầu thủ khác đá cùng vị trí.

Nhìn chung, phong cách chơi của Mane vẫn tương đồng với mùa 2019/20, nhưng có một số khác biệt thú vị. Thứ nhất là anh có xu hướng rê bóng nhiều hơn (điểm số giữ bóng và rê bóng: 83/99) và ít thực hiện những đường chuyền ngắn, đơn giản hơn (điểm số phối hợp đồng đội: 69/99). Cụ thể hơn, 5,3 lần qua người trung bình mỗi 90 phút mùa này là con số lớn nhất kể từ mùa giải ra mắt Liverpool (5,5 lần qua người mỗi 90 phút mùa 2016/17).

Như vậy, bất chấp sự xuống dốc của Liverpool, Mane vẫn không ngần ngại tạo đột biến bằng nỗ lực cá nhân mình. Song, điểm số thể hiện khả năng giữ bóng của anh lại khá thấp (56/99), chỉ ra rằng cầu thủ này để mất bóng nhiều hơn. Đó là hệ quả tất yếu của những cố gắng cá nhân quá sức, nhiều khi trong vô vọng.

Sự khác biệt lớn thứ hai là Mane mùa này có xu hướng dứt điểm nhiều hơn (82/99). Dưới đây, có thể thấy smarterscout thống kê điểm số này dựa trên xu hướng sút bóng trên tổng số lần chạm bóng.

Nhìn vào bản đồ sút của Mane mùa trước, anh sút trung bình 2,5 lần mỗi 90 phút. Chất lượng trung bình của những cú dứt điểm này (bàn thắng kỳ vọng/cú sút) là 0,18, tương đương với cứ 5 cú sút sẽ có cơ hội ghi 1 bàn – con số cao nhất Ngoại hạng Anh đối với các tiền đạo cánh, tương đương Raheem Sterling.

Bản đồ sút của Mane mùa này cho thấy sự đi xuống rõ rệt. Anh sút bóng nhiều hơn (3 cú sút mỗi 90 phút) nhưng chất lượng trung bình của những cú sút đó thì giảm nhẹ (0,14 bàn thắng kỳ vọng/cú sút), dù vẫn giúp anh xếp thứ 5 tại giải về chất lượng cú sút so với các tiền đạo cánh khác.

Thêm vào đó, Mane chạm bóng trong vòng cấm mỗi 90 phút nhiều hơn mùa này. Điều này có thể được lý giải bởi Liverpool phải đương đầu với nhiều hàng thủ lùi sâu hơn và thường ở thế bị dẫn bàn kể từ đầu năm mới, nhưng nó cũng thể hiện anh vẫn tham gia vào những tình huống tấn công không thua kém chính mình trong quá khứ.

Sau những phân tích trên, có cảm tưởng như những con số thống kê chưa chỉ ra quá rõ ràng về sự sa sút của Mane mùa này. Số bàn thắng kỳ vọng 0,43 mỗi 90 phút của anh là cao nhất Premier League ở vị trí tiền đạo cánh, tức là gần như cứ 2 trận anh lại có 1 bàn, không khác biệt so với mùa trước. Đơn giản hơn, anh vẫn có cơ hội ở những vị trí thuận lợi để ghi bàn.

Nhưng vấn đề nằm ở khả năng chuyển hoá thành bàn thắng. Trong 2 mùa trước, Mane dễ dàng ghi nhiều hơn số bàn thắng kỳ vọng, với 0,64 bàn (không tính penalty) mỗi 90 phút mùa 2018/19 (với xG là 0,44) và 0,59 bàn mỗi 90 phút mùa 2019/20 (với xG là 0,45). Mùa này, con số đó đã giảm đột biến, còn 0,28 bàn mỗi 90 phút. Nếu như Mane cần trung bình 140 phút để ghi 1 bàn thắng ở mùa 2018/19 và 153 phút để ghi 1 bàn thắng ở mùa 2019/20, thì mùa này số thời gian anh cần lên tới 323 phút. Diogo Jota đang ghi nhiều bàn hơn anh ở Premier League dù chơi ít hơn tới 1.530 phút.

Đây chính là mấu chốt cho sự khủng hoảng hiện tại của Mane, một cuộc khủng hoảng anh chưa từng trải qua kể từ khi gia nhập Liverpool. Chỉ có Timo Werner của Chelsea và Trezeguet của Aston Villa là có hiệu số bàn thắng kỳ vọng và thực tế lớn hơn Mane trong số những tiền đạo cánh ở Ngoại hạng Anh mùa này.

Biểu đồ dưới đây thể hiện phong độ dứt điểm của Mane, phần màu xanh là khi anh ghi nhiều bàn hơn kỳ vọng còn phần màu đỏ là ngược lại. Có thể thấy những tháng gần đây Mane đang trải qua giai đoạn khắc nghiệt nhất, trùng với thành tích bết bát của Liverpool, khiến họ rơi từ ngôi đầu bảng xuống vị trí phải cạnh tranh khốc liệt để giành vé dự Champions League.

Mane đang bị ảnh hưởng bởi sự thiếu nhuần nhuyễn và nhịp độ trong lối đá tấn công của Liverpool. Cuộc khủng hoảng trung vệ đá khiến các hậu vệ cánh của Klopp không còn thoải mái dâng cao như thường lệ. Hệ quả là đối tác ăn ý của Mane bên cánh trái, Andrew Robertson, mất hẳn đi sự lợi hại thường thấy. Những tình huống phối hợp giữa bộ đôi này bên hành lang trái vì thế cũng thiếu hẳn đi sự sắc bén.

Sự mệt mỏi cũng là một nguyên nhân. Robertson đang dẫn đầu về số phút thi đấu ở Premier League, 2.666 phút không ngừng nghỉ. Mane xếp thứ 5 về thời lượng thi đấu ở Liverpool, 2.260, chỉ sau Salah (2.434), Georginio Wijnaldum (2.363) và Trent Alexander-Arnold (2.313).

Tuy vậy, vấn đề về tâm lý còn lớn hơn nhiều vấn đề về thể chất. Sau những buổi tập thêm miệt mài để cải thiện kỹ năng dứt điểm suốt nhiều năm qua, sự khô hạn bàn thắng mùa này đang khiến tinh thần Mane trở nên bất ổn. Điều đó được thể hiện ở những pha xử lý thiếu hợp lý đang xuất hiện với tần suất cao hơn. Một số ý kiến khác cho rằng anh đang bị đối xử bất công, và điều này càng tác động tới tinh thần của ngôi sao người Senegal.

Trận đấu với Southampton hồi đầu tháng 1 là ví dụ. Mane cho rằng mình đáng được hưởng một quả penalty sau khi bị phạm lỗi bởi Kyle Walker-Peters, nhưng sự phản đối của anh bị phớt lờ. “Điều mà Andre Marriner đã làm với Sadio Mane tối nay, tôi không chắc nó ổn, thành thật mà nói,” Klopp giận dữ khi thấy hàng loạt pha vào bóng không nhân nhượng nữa với cậu học trò cưng bị bỏ qua trên sân St Mary’s.

Mane đã bị giới chuyên môn chỉ trích với những tình huống ngã quá dễ dàng, chỉ 5 ngày sau khi anh không chịu… ngã vì bị thủ môn Karl Darlow của Newcastle níu chân và khiến Liverpool mất một quả penalty ở St James’ Park.

Có thêm những bằng chứng nữa ở các trận gặp Sheffield United, Chelsea và Wolverhampton Wanderers, khi Mane bị va chạm trong vòng cấm nhưng không ngã vì quyết tâm ghi bàn. Người ta cho rằng sở dĩ anh “khó ngã” đến thế là bởi không muốn Salah bỏ xa mình với những quả penalty trong danh sách ghi bàn thắng.

“Bạn sẽ không tìm đâu ra một cầu thủ ít ích kỷ và trung thực hơn Sadio”, một phát ngôn viên của Liverpool cho hay. “Mọi thứ cậu ấy làm đều là vì đội bóng. Thật khó chịu khi một cầu thủ đã bị hạch sách vì ngã khi bị phạm lỗi lại còn tiếp tục bị nghi ngờ này nọ khi anh ta không ngã”.

Pep Guardiola từng gọi Mane là “thợ lặn” mùa trước, và đó có lẽ là một trong những lý do khiến các trọng tài cảnh giác hơn với những cú ngã của tiền đạo Liverpool.

Đôi lúc, Mane thực sự xui xẻo. Trên sân nhà trận gặp Tottenham, anh thoát được Serge Aurier thì lại sút bóng dội khung gỗ. Cú đánh đầu ở trận gặp Fulham cũng chịu cảnh tương tự. Ở trận đấu với Man United, trọng tài Paul Tierney thổi còi kết thúc hiệp 1 quá sớm, ngay khi Mane có cơ hội thoát xuống từ đường chuyền của Xherdan Shaqiri.

Nhưng dù sao đó chỉ là thiểu số, phần đa ở mùa giải này, Mane phung phí cơ hội. Ở trận thua Chelsea vào tháng trước, sau khi căn chỉnh thời gian kỹ lưỡng từ quả tạt của Salah, anh lại dứt điểm hụt bỏ lỡ cơ hội gỡ hoà.

Ngoài ra, còn 2 cơ hội rõ ràng nữa trong mỗi trận vòng 16 đội với RB Leipzig để Mane chấm dứt chuỗi 3 tháng không ghi bàn, nhưng anh không tận dụng được. Anh thậm chí có thể lập hat-trick vào lưới Wolves, nhưng rốt cuộc không ghi nổi bàn nào.

Số bàn thắng sa sút thấy rõ, nhưng không thể phủ nhận cường độ hoạt động của Mane vẫn vậy. Anh vẫn gây sức ép từ tuyến đầu như thường lệ. Con số 7,5 lần gây sức ép mỗi 90 phút ở một phần ba cuối sân của Mane mùa này là bản copy hoàn hảo so với chính anh mùa trước. Anh tắc bóng 5 lần mỗi 90 phút, con số cao thứ 5 giải so với các cầu thủ cùng vị trí.

Tóm lại, khó có thể chỉ trích Mane lười biếng hơn, nếu không muốn nói là anh còn nỗ lực hơn trước, chỉ có điều sự điềm tĩnh cần có ở những pha dứt điểm đã rời bỏ anh.

“Khi bạn là một chiến binh, bạn không bao giờ tìm cách bào chữa. Hãy tìm cách khắc phục”, Mane tuyên bố trong một cuộc phỏng vấn gần đây. “Các đồng đội luôn bên tôi và điều đó cho tôi thêm động lực. Mọi thứ có thể thay đổi, quan trọng là cùng nhau nỗ lực, lạc quan và chiến đấu. Hơn bao giờ hết, tôi tự hào được là một cầu thủ Liverpool”.

Chưa bao giờ Mane trải qua hành trình sa sút nặng nề như thế này, nhưng anh đủ xuất sắc để bỏ lại nó sau lưng. Nghịch cảnh chưa bao giờ khiến ngôi sao người Senegal lùi bước. Bằng tài năng, sự khiêm tốn và nỗ lực của mình cùng sự hỗ trợ và tin tưởng của Klopp, hy vọng rằng ngày mai trời sẽ lại sáng với Mane.