Hồi Jose Fonte đến Chelsea “thử chân”, thì Kai Havertz, Callum Hudson-Odoi, Reece James, Trevoh Chalobah… còn đang ở tuổi mẫu giáo. Anh kể lại trên tờ L’Equipe về kỷ niệm… buồn: cuộc thử chân thất bại ở Chelsea cách đây gần 20 năm, khi anh đang ở tuổi 19 và đến từ Felgueiras (thuộc hạng Nhì của Bồ Đào Nha). Fonte kể: “Họ mời tôi đến tập. Hồi ấy, Jose Mourinho là HLV của Chelsea. Tôi tưởng mình sẽ được tập dưới trướng Mourinho và đội chính. Nào ngờ khi đến Chelsea, tôi chỉ được tập với các cầu thủ dự bị của dự bị. Xung quanh tôi là các cầu thủ 16 tuổi. Tôi chỉ ở đấy một tuần rồi bỏ đi”.

Ít ra, đấy là kỷ niệm có phần liên quan đến Chelsea - đối thủ mà Fonte và đồng đội Lille đang chuẩn bị so tài ở vòng 1/8 Champions League. Động lực thi đấu xuất thần trước đội bóng từng ruồng rẫy mình luôn đáng lưu ý. Còn kết luận có vẻ phóng đại của báo chí Pháp, rằng Fonte là cả một kho kinh nghiệm về bóng đá Anh, thì xem ra chẳng đáng hy vọng về chuyên môn. Đại khái, gia đình Fonte hiện vẫn sinh sống ở London hoặc anh từng khoác áo Crystal Palace, Southampton, West Ham thì… đâu có liên quan gì. Fonte không cần “vơ vào” như thế, vì bản thân anh đã là một bài học lớn, là tấm gương để các ngôi sao hàng đầu thế giới học hỏi kinh nghiệm rồi. Phải già dặn kinh nghiệm cỡ nào, Fonte mới luôn diễn vai trụ cột ở Lille, khi anh đã tiến đến mốc gần 40 tuổi.

Cách đây không lâu, Fonte có nói về trung vệ Antonio Rudiger của Chelsea, tất nhiên toàn những lời khen. Nhìn lại những gì Rudiger thể hiện từ đó đến nay, mới thấy nhận xét của Fonte là đáng giá hơn hẳn cơ man những cây bình luận nổi tiếng. Hẳn nhiên, HLV Jocelyn Gourvennec và các cộng sự đã có thể tham khảo ý kiến của Fonte từ lâu, để chuẩn bị cho những màn so tài sắp tới.

Nhìn chung, Fonte thuộc dạng cầu thủ phát triển muộn. Mãi đến tuổi 28, anh mới xuất hiện lần đầu trên sân cỏ Premier League. Qua tuổi 30, Fonte mới được khoác áo ĐT Bồ Đào Nha lần đầu tiên. Ngay lập tức, Fonte tỏ ra vững vàng, cùng Bồ Đào Nha vô địch EURO 2016. Anh làm nản lòng hàng công gồm toàn ngôi sao hàng đầu thế giới của Les Bleus, trong trận chung kết diễn ra ngay tại Pháp. Nhưng Fonte không phải là mẫu “ngôi sao một mùa”, kiểu Jamie Vardy của ĐT Anh. Từ đó đến nay, Fonte vẫn luôn có chỗ trong ĐT Bồ Đào Nha. Chỉ mới cách đây không lâu, Fonte còn ghi bàn cho Bồ Đào Nha trong một trận giao hữu cuối năm ngoái.

Nỗ lực hoặc ý thức chuyên nghiệp đều là quan trọng, nhưng chưa đủ. Fonte biết anh phải làm sao để không quá đau đớn, tránh nguy cơ chấn thương, trong hoàn cảnh một cầu thủ muốn trụ vững ở vị trí trung vệ thì không thể tránh khỏi va chạm trong các trận đấu đỉnh cao. Thực tế nói lên tất cả: Fonte đáng phục không phải ở chỗ anh vẫn thi đấu ở tuổi 38, mà là luôn thi đấu thành công, ổn định. Chức vô địch Ligue 1 của Lille trong mùa bóng trước là kỳ tích lịch sử. Fonte càng trở nên quan trọng khi anh phải dẫn dắt các đồng đội trẻ, gần như không có danh tiếng gì. Câu gừng càng già càng cay thì miễn bàn rồi.